ตอนที่ 26: อิสลามกับความเป็นอารยธรรมของเอเชีย (1)

ทวีปเอเชียของเราถือได้ว่าเป็นทวีปที่มีขนาดใหญ่ที่สุดของโลกมีจำนวนประเทศมากที่สุด และมีจำนวนประชากรมากที่สุดของโลกอีกด้วย นับได้ว่าเป็นทวีปที่มหัศจรรย์ และอยู่ในความสนอกสนใจของนักประวัติศาสตร์ ทุกยุคทุกสมัยตลอดมา นอกจากนี้ยังเป็นบ่อเกิดของอารยธรรมอันหลากหลายของโลก ไม่ว่าจะเป็นด้าน ศาสนา สังคม ความเชื่อ และประเพณี

         ตามตำรับตำราของนักประวัติศาสตร์หลายๆได้ระบุว่าทวีปเอเชียเป็นแหล่งกำเนิดของศาสนาอันมากมาย โดยเฉพาะในเขตชมพูทวีป แต่ยังมีศาสนาอีกส่วนหนึ่งที่ได้กำเนิดขึ้นมาในแทบตะวันออกกลางซึ่งเป็นศาสนาที่เกิดขึ้นมาหลักจากบางศาสนาในแทบชมพูทวีปได้ถือกำเนิดขึ้น  และกลับเป็นศาสนาในแถบตะวันออกกลางที่ได้สร้างอารยธรรมที่เจริญก้าวหน้าอันหลากหลาย มากมาย อยู่ทั่วทุกพื้นที่ของทวีปเอเซีย นั้นคือ ศาสนาอิสลาม

เส้นทางสายไหม(Silk Road)เป็นเส้นทางการติดต่อสื่อสารระหว่างโลกตะวันออกกับตะวันตกนับตั้งแต่อาณาจักรไบเซนไตน์จนถึงกรุงปักกิ่งของจักรวรรดิจีนโดยพาดผ่านอาณาจักรอิสลามยุคก่อนอย่างเมืองแบกแดดของอับบาซียะห์และดามัสกัสแห่งอุมัยยะห์แห่งซีเรีย

       

       อิสลามนับได้ว่าเป็นศาสนาที่สร้างอารยธรรมในภูมิภาคเอเชียมากที่สุดที่เราสามารถกล่าวได้อย่างนี้ก็เพราะว่าหากเราย้อนหลังไปพันปีกว่าซึ่งเป็นยุคที่อาณาจักรอิสลามกำลังเฟื้องฟูมีราชวงศ์ต่างๆขึ้นมาปกครองหลายราชวงศ์ ตั้งแต่รับอิสลามแห่งแรกที่นครมาดีนะห์ในสมัยของท่านนบีมูฮำหมัด, สมัยคูลาฟาอฺ-อัรรอซีดูนของคอลีฟะห์ทั้ง 4 , สมัยของการปกครองของราชวงค์อูมัยยะห์ที่ดามัสกัส(ซีเรีย ค.ศ 661- ค.ศ.750) , ยุคการปกครองของราชวงค์อับบาซียะห์ที่แบกแดด(อีรัก ค.ศ 750-1258), ยุคการปกครองของราชวงศ์อุมัยยะห์แห่งอันดะลุส(สเปน ค.ศ 712-ค.ศ 1236) และมาปิดท้ายที่ราชวงศ์อุสมานียะห์(ออตโตมาน)ที่ตุรกีที่เพิ่งล่มสลายไปเมื่อไม่ถึงร้อยปีที่ผ่านมานี้เอง ซึ่งเมืองต่างๆที่ได้เคยเป็นจุดศูนย์กลางของการปกครองที่ได้กล่าวมานั้นก็ล้วนเป็นจุดศูนย์กลางของอารยธรรมอิสลามไปในตัวโดยอัตโนมัติด้วย

ในภาพคือพิธีการต้อนรับทูตในกรุงดามัสกัสของอาณาจักรอุมัยยะห์แห่งซีเรีย การเผยแพร่ศาสนา อารยธรรม และศิลปะวิทยาการต่างๆของอิสลามได้รับการเผยแพร่ทางการทูตและการค้าที่มีต่อรัฐหรืออาณาจักรอื่นๆในทวีปเอเชีย

จากผลพวงของการปกครองที่หลากหลายบวกกับระยะเวลาการปกครองอันยาวนานหลายร้อยปีของแต่ละราชวงศ์ แน่นอนว่าแต่ละราชวงค์มีเวลามากพอในการสร้างอารยธรรมขึ้นมามากมายในสมัยการปกครองของตัวเองไม่ว่าจะเป็นในเรื่องของศาสนา สังคม ระบบการปกครอง ภาษา การศึกษา การเกษตรกรรม วิทยาศาสตร์ การแพทย์ งานแปลตำรำ วรรณกรรม ตรรกวิทยา ดาราศาสตร์ เป็นต้น โดนเฉพาะด้านสถาปัตกรรม วิศวะกรรมศาสตร์และศิลปกรรมต่างๆที่เห็นว่าหน้าจะเป็นการพัฒนาที่รวดเร็วและเด่นที่สุดในบรรดาศาสตร์ทั้งหลายของโลกในยุคนั้นซึ่งยังคงหลงเหลือร่องรอยให้เห็นกันจนถึงทุกวันนี้ โดยที่อารยธรรมดังกล่าวได้แทรกซึมและเผยแพร่ไปยังดินแดนต่างๆของทวีปเอเชียทั้งในแถบชมพูทวีป(เอเชียใต้) จีน เอเชียกลาง  มองโกล และอาเซียน อย่างรวดเร็วตามพัฒนาการติดต่อทางการทูตระหว่างรัฐ ความเจริญก้าวหน้าด้านการค้า และการเผยแพร่ศาสนา โดยเฉพาะการเผยแพร่ตามเส้นทางสายไหม(Silk Road) ที่ถือเป็นเส้นเลือดสำคัญของการติดต่อสื่อสารระหว่างโลกตะวันออกกับตะวันตกนับตั้งแต่อาณาจักรไบเซนไตน์จนถึงกรุงปักกิ่งของจักรวรรดิจีนโดยมีเส้นทางพาดผ่านอาณาจักรอิสลามยุคก่อนอย่างเมืองแบกแดดของอับบาซียะห์และดามัสกัสแห่งอุมัยยะห์แห่งซีเรีย เป็นต้น นอกจากนี้ยังได้แพร่ขยายผ่านทางการบุกเบิกแผ่ขยายอาณาจักรและการอพยพโยกย้ายถิ่นฐานไปตั้งรกรากอยู่ในดินแดนอื่นๆของชาวอาหรับอีกด้วย

 

ร่องรอยอารยธรรมอิสลามที่ยังหลงเหลือให้เห็นใน จีน และ เอเชียกลาง

References:

1)  Suhail Hussein.(2001).Diplomacy Annabi Muhammad(s.a.w):Dirasah Muqaranad

          Muhammad(s.a.w).Beirut:Daral Fikri al-Arabi.

2)  M.I.Naved.(2010).Damascus and Baghdad Empires. New Delhi: Anmol Publication Pvt. Ltd

3)  Thomas Arnold.(2001).The Spread of Islam in the World : A history  of Peaceful Preaching.

          New Delhi : Goodword Books.

4) อาลี เสือสมิง.(2554). ประวัติศาสตร์อัล-อันดะลุส. กรุงเทพ: ศูนย์หนังสืออิสลาม

5) อับดุเลาะ อุมา.(2550). เอกสารการสอนวิชาหลักการบริหารและปกครองรัฐในอิสลาม 3,

         สาขาวิชารัฐประศาสนสตร์, มหาวิทยาลัยอิสลามยะลา

6) อับดุลลอฮฺ อัลกอรี.(2546).ดลมนรรจน์ บากา แปล,สี่เคาะลีเฟาะฮฺ ผู้ทรงธรรม.กรุงเทพ

         สำนักพิมพ์อิสลามิคอะเคเดมี